Məhkəmə-mühasibat ekspertizasının aparılması zamanı əsas məqsəd təsərrüfat əməliyyatlarının düzgün mühasibat uçotu qaydalarına uyğun əks etdirilib-əks etdirilmədiyini qiymətləndirməkdir. Bu proses, əsasən, hesabatların dəqiqliyini yoxlamaq, qeyri-qanuni əməliyyatları aşkara çıxarmaq və iqtisadi fəaliyyətin qanunvericilik çərçivəsində aparılıb-aparılmadığını müəyyən etmək üçün həyata keçirilir.
Bu cür ekspertiza iqtisadi cinayətlərin, o cümlədən maliyyə dələduzluğu, vergidən yayınma, mənimsəmə və ya digər qanunsuz maliyyə fəaliyyəti ilə bağlı mübahisələrin həlli üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Ekspertiza zamanı sənədlərin təhlili, əməliyyatların müqayisəsi, mühasibat uçotu qaydalarına uyğunluq və qanunvericiliyə zidd olan halların müəyyən edilməsi əsas mərhələlərdən biridir.
Hesabatların təhlili zamanı ekspert aşağıdakı məsələlərə xüsusi diqqət yetirir:
1. Mühasibat uçotunun düzgünlüyü: Təsərrüfat əməliyyatlarının mühasibat kitablarında tam və dəqiq şəkildə əks etdirilib-etdirilmədiyini yoxlamaq.
2. Vergi öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi: Vergi qanunvericiliyinə uyğun olaraq hesabatlarda hər hansı bir yanlışlıq və ya çatışmazlıq olub-olmadığını qiymətləndirmək.
3. Maliyyə saxtakarlığı: Hesabatlarda saxtalaşdırma və ya manipulyasiyanın olub-olmadığını təyin etmək.
4. Qanun pozuntuları: Mühasibat uçotu və təsərrüfat fəaliyyəti zamanı mövcud qanun və qaydaların pozulması hallarını aşkara çıxarmaq.
Məhkəmə-mühasibat ekspertizasının nəticələri yalnız hüquqi məsələlərin həllində köməkçi rol oynamır, həm də təşkilatların iqtisadi fəaliyyətinin şəffaflığını təmin etmək və gələcəkdə mümkün olan qanun pozuntularının qarşısını almaq baxımından faydalıdır. Bu səbəbdən, mühasibat ekspertizası yalnız mübahisəli hallarda deyil, həm də preventiv tədbir kimi təşkilatlar tərəfindən mütəmadi olaraq aparılmalıdır.
